AA muhabirinin, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerinden yaptığı derlemeye göre, Türkiye'de yap-işlet-devret (YİD), yap-işlet (Yİ), yap-kirala-devret (YKD) ve işletme hakkı devri (İHD) olmak üzere 4 temel kamu-özel işbirliği (KÖİ) modeli uygulanıyor.
Kamu-özel sektör işbirliği modeli, özellikle otoyol, köprü, havalimanı gibi altyapı yatırımları ile hastane gibi kamu hizmetlerinin sunumunda alternatif bir finansman modeli olarak önem taşıyor.
Bu yöntemle yatırımların hızlı tamamlanmasının yanında projelere özel sektörün katılımının sağlanarak hizmet kalitesinin iyileştirilmesi ve proje maliyetlerinin düşürülmesi amaçlanıyor.
Türkiye'de bu modelin uygulanmaya başlandığı 1986'dan bu yılın eylül ayı sonuna kadar 270 KÖİ projesi için uygulama sözleşmesi imzalandı. Mevcut durumda 250 proje işletmeye alınırken, 20 projenin yapımına devam ediliyor.
PROJE SAYISINDA ENERJİ SEKTÖR İLK SIRADA YER ALDI
Proje sayılarının sektörlere göre dağılımında 102 ile ilk sırada enerji yer aldı. Bu sektörü, 46 ile kara yolu, 24'le liman, 23'le gümrük tesisi, 20'şerle havaalanı ve yat limanı-turizm tesisi yatırımları takip etti. Söz konusu dönemde bu modelle 18 sağlık tesisi yatırımı yapıldı. Yatırım yapılan diğer alanlar, madencilik, kültür-turizm tesisi, endüstriyel tesis, demir yolu ve katı atık oldu.
Uygulama sözleşmesi imzalanan projelerin toplam yatırım büyüklüğü de eylül fiyatlarıyla 98,6 milyar dolara ulaştı.
Bu tutar içinde 32,5 milyar dolarla kara yolu yatırımları ilk sırada yer aldı. Öne çıkan diğer alanlar, 24 milyar dolarla havaalanı, 21,7 milyar dolarla enerji ve 13 milyar dolarla sağlık tesisi, 2,5 milyar dolarla liman, 1,7 milyar dolarla endüstriyel tesis ve 1,5 milyar dolarla yat limanı- turizm tesisi yatırımları oldu.
KAMUYA 106,2 MİLYAR DOLARLIK İŞLETME HAKKI DEVİR BEDELİ
Bu projeler için kamuya ödenecek işletme hakkı devri bedeli 106 milyar 219 milyon dolar olarak belirlendi.
İşletme hakkı devir bedellerinin sektörlere göre dağılımında ilk sırada 75 milyar 767 milyon dolarla havalimanı yatırımları yer aldı. Bunu, 22 milyar 735 milyon dolarla enerji yatırımları izledi. Liman yatırımları, 3 milyar 256 milyon dolarla, yat limanı ve turizm tesisi yatırımları da 3 milyar 183 milyon dolarla dikkati çekti.
Uygulama sözleşmesi imzalanan 270 yatırım içinde 127 projeyle YİD ve 120 projeyle işletme hakkı devri modelleri ilk sırada yer aldı. Bu modelleri, 18 projeyle yap-kirala-devret ve 5 projeyle yap-işlet modelleri takip etti.
